Андууд

Индианаполиcийн нисэх буудал хүрээд албаны ажил дуусч байгаа юм. Тэндээс Атлантагаар дамжаад Вашингтоны “Рональд Рейган”-ы нэрэмжит нисэх буудалд буулаа даа. Найз нарын маань аль нэг нь тосох учиртай юм. Утасны номерууд нь хармаанд байж байгаа. Буугаад эргүүтээд явж байсан араас нэг хүн тэврээд авсан, Пүүжээ. Уулзаагүй удсан андууд яадаг билээ тийм л юм болсон доо, бид хоёр. Гэхдээ хүүхнүүд шиг уйлалдаж бариагүй ээ. Нөгөө хоёр ажилтай болохоор Пүүжээ намайг тосох ажилд томилогдсон гэнэ. Тэндхийн яриагаар бол “off” гээч юмтай гэнэ. Ажилгүй өдрөө ингэж хэлдэг юм билээ.
Андууд хуралдаад намайг Ивээлийнд байлгахаар болж. Пүүжээ, -Чи Баатараа бид хоёртой байвал шал дэмии “зообийрохын” нэмэр. Ивээлийнд буусан нь дээр гэж байхын. Уг нь эндээс явахад л авгай хэлсэн л дээ, -Чи Ивээлийнд байсан нь дээр гэж. Би нэг их очихгүй гээд байгаа аятай, сонин гарууд шүү. Угаасаа Ивээлийн авгай Үлэмж, Баатараа, би, манай авгай бид нар чинь оюутан байхын нэг “праакцынхан”, цус ойртоод хооронд сууцын шд.
Пүүжээ ярьж байнаа, маргааш Нью-Йорк явцгаана. Баагий чөлөө авцан байгаа. Ивээл яаж ч магад хэдүүлээ автуусаар гараад шидчинэ. Чайна таунаас тийшээ автуус явдын гэж байна. Пүүжээгийн лекцийг сонссоор яваад Ивээлийндээ ирлээ дээ. Үлэмж хоол хийгээд хүлээж байж жаал чихэж аваад Вашингтоныг үзэх гээд гарлаа даа. Багын найз нартайгаа уулзана гэхээс сэтгэл догдлоод болох биш. Манай Post-ын Сумьяа зэрлэг гар бол Вашингтонд ирээ л газрын зураг, Гүүгл хоёр ашиглаа л Баагий дээр тавиад очсон гэжээшд. Надаа тийм юм байх биш Пүүжээг дагаа л явсан. Ганцхан Монголд ч биш америкчууд Бааска ахын төрсөн өдрийг тэмдэглээд бас л балай авдаг юм билээ. Вашигтоны төвөөр түмэн хэлийн инээд алдсан эр эм согтуу гарууд. Ганхаа л, найгаа л айн. Сайхаан сайхан.
Пүүжээг гадаа үлдээчээ л Баагий руу гаа тавиад орсон. Уа нэг их ажилтай амьтан, болоогүй ээ ахлах тогооч гэж байгаа зааварлаа л, бааварлаа л гачин байна аа. Намайг хараа л орилоо л гараад ирсэн, андыгаа тэврэн золголоо доо, найман жилийн дараа. Хэлэх үг олдохгүй сайхан байсан шүү. –Андаа одоохон ажил ингэсгээд дуусна ширээ захицан байгаа. Пүүжээ та хоёср суужий, Ивээл удахгүй ирнэ, би одоохон гээд инээд алдаад л. Найз нар маань бүгд яг хэвээрээ Монголд байдаг шигээ хэнэггүй, ёжтой инээд алдсан гурван арзгар нөхөр. Удалгүй Ивээл маань тавиад ирсэн дээ. Бахираа л монхор оо гээл тэвэрч аваа л өргөө л, цохио л. өнөө чанга дуу нь яг хэвээрээ. Согтуудаа намайг толгой дээрээ өргөөд Улаанбаатрын гудамжаар шөнө согтуу алхдаг хүн дээ. Ерөөсөө ч дуу чангатай нөхөр. Хичээл тасалцан байхад нь аргалчаа л сууж байхад доор аймаар чанга инээгээ л баригдий шд. Багш –Өө Ивээл энд доор дугаржээншд “тас” гээл тавчина даа. Гадаа инээж байгаа нь гурван давхарт сонсогджоогоо юм чинь аргагүйшд. Багшиийн зөвөө.
За ингээд команд бүрэн болж хэдүүлээ арабын усан гаанс гээч юм татаад буу халсан даа. Тэр баарных нь хөгжим нүгэлтээ чангаа ёооё гадаа гарч тамхилангаа яриагаа үргэлжлүүлж байгаам чинь. Тэр усан гаансны тамхи бол шал хулхи эд байна лээ дээ. Тамхи бараг биш ээ тэр. Бас тэнд архи зардаг цаг магтаа шал шог юм билээ. Last call-гээч юмаа зарлаа л сүүлчийн захиалгаа авдын билээ. Тэрнээс цааш архи пиав миав нөү гэнэ дээ. Манайд бол аргална даа найз холоос ирээд энэ тэр маньдаа ганц юм аваад ир ганц хоёр гамган цаас илүү өгнө мөгнө гээ л яриад үзнэ дээ айн. Тэнд болдоггүй гэнэ. Гэхдээ бас болгочмоор газар манай гурав мэддийн байлээ, маргалдаж маргалдаж хаашаа ч гэнэ үү явахаар болсон. За энд бичиж болохгүй нэг хэсэг гарна алгасий даа…
…сүүлдээ аваргууд согтох маягтай болсон Ивээл өглөө эрт ажилтай гээд явсан Пүүжээ хаана ч гэнэ үү хүнтэй уулзах юм болоод явцан. Шөнийн дөрөв болжооход хэнтэй уулздын ёстой мэдэхгүй. Баахан хоол захичаад тэгж хэлээд явчдын. Баагий бид хоёр идэж аваад илүү гарсан хоолнуудаа баахан саванд хийж аваад тэдний рүү явсан. Шал дэмий баахан хоол авцан Нью-Йоркоор тэнэж яваад ирсэн муудалгүй хаачихав Баагий хаясан гэсэн. За энэ ч яахав. Маргааш нь Пүүжээтэй Вашингтоноор жаал тэнж, нөгөө алдартай газруудыг нь үзэж зургаа даруулж байгаад оройхондоо, Нью-Йорк гараад тууцсан даа. Манай Пүүжээгийн тэр элдэв газрын түүхийг уншиж судалсан гэж янзтай. Би өөрийгөө америкийн түүх чамгүй мэднэ гэж бодож байсан бас л биш ээ. Ялангуяа тэр барилга байшин, архитегтор, Вашингтоны тухай бол Пүүжээ багшоо, багш.
Ивээл явж амжихгүй болсон тул бид гурав НЙ (Нью-Йоркийг ингэж товчилно оо, зус яадын) явсан. Манай хүн ч уул нь явах санаа их байсан л даа даанч ажил нь болоогүй. Замаараа спорт бааранд манай хоёр халаалтаа хийсэн.



Өнөө америкийн хэд алхаа л бөөгнөж унадаг спорт чинь юу билээ. Америк хөлбөмбөг бил үү тэрэнд манай Баагий жигтээхэн дуртай болчиж, бооцоо тавьдын билээ. Зөндөө тайлбарласан би юу ч ойлгоогүй.
Чайна таунд Баатараа гуай юм л бол хятадуудтай түр тар гэчих гээд байсан Пүүжээ ч яахав угаасаа дөлгөөн юм чинь гайгүй. Хятадууд ч гэсэндээ үнэн сонин гарууд, юм шидэж өгнө, тэр автуусанд суух гэсэн яаваа дайрж бариа л оруулахгүй гэжаагаа юм шиг. Манай Баагий яаж дуугай байхав шөргөөцөлдөө л авсан. Тэр хоёр бас хүний мууд дуртай энэ зургийг ав даа гэхээр нь харсан нэг нөхөр тасраад унцан унтжаагаа юм чинь. үнэр танар гэж аймаар. Пүүжээ гялс гээл зургий нь дарсан даа. Одоо энд тавина аа. Ер нь гуйлгачин, архичид ихтэй юм билээ, Вашингтонд. Автуусанд ороод манай хоёр цэвэр усны саванд хийсэн “цайгаа” ууж эхэлсэн. Цэвэр усны саванд архи хийх ч монголчуудын дархан мэх дээ хөөрхий.

НЙ-д

Өглөө долоо болж байхад НЙ-т ирсэн. Чайна таунд бууж байгаа юм. Юун америк вэ. тэр үнэр танар энэ тэр нь зүгээр л Эрээнинградад ирцийм уу хаашаа ин. Хаашаа л харна гитадууд. Гурван гар арзагнаа л хөхөрдөө л алхаа д байсан төөрөх нь ээ. Нөгөө тосч авна гэсэн гар байдаггүй дээ. Утасдлаа, нөгөө хүн лүүгээ, Баатараа. Урьд шөнө саваад таг унтчихаж гэнэ байгаа газрынхаа хаягыг хэлчих гэсэн бололтой юм. Хятадуудаас асуулаа ямар гудамжны хэддүгээр байрны орчим орчим байгаагаа. Мэддэгүүм даа. Англиар ч ярьдаггүй гэнэ. Баатараа харааж эхэллээ муусайн f… өчнөөн жил болчоод англи мэдэхгүй байхдаа яадын, мэджээгаа муу үхжээсэн зэвүүн as… , f... , гээл авч өгсөн одоо яахав дээ.




Гөлийтөл алхаж гудамжны үзүүрт хүрч хаягыг нь харж байж нэг юм хаа байгаагаа хэлэхчээ аядсан. Гитадууд аа гэж. Бүх юмаа өнөө ханзаараа бичээд тавьцан.
Удсан ч гүү Баагийгийн танил Баясаа гэж бүсгүй ирж биднийг авсанаар НЙ танилцах аялал эхэлсэн. “Senton” бил үү нэг тиймэрхүү нэртэй буудалд буудсан. Мөнгийг нь Баатараа төлсөн болохоор үнийг нь мэдээгүй. Хогийн буудал гэхдээ Time Square-д ойрхон давуу талтай тэрийг нь бодож хөлсөлсөн байх. Солонгос ресторанд орж сайн цусалж аваад өнөө Эрх чөлөөний хөшөө рүү явсан даа. Ерөөсөө тэрийг үзэх гэж л жуулчид очдог юм байна лээ. Минийх бол Хөрөнгийн биржийн өмнөх бухыг үзэх түүний өмнө зургаа авахуулах байсан. Яагаад ч юм тэр бух нэг тийм дулаахан санагдаад байдын гэхдээ яахав эхлээд Эрх чөлөөний хөшөө явах болсон. Манай хоёр урьд энд зөндөө ирсэн атлаа шоудахаас өөр юм хийгээгүй улс бололтой.


Баатараа бол Цагаан ордонг ч үзээгүй гэж байгаа. Вашингтонд байжииж. За тэр ч яахав. Эрх чөлөөний хөшөө руу явдаг усан онгоцонд орох гээд зогсжээсэн чинь, тэнд нэг хар байна аа. Гитар энтэр барьцан, үс мүсээ хэдэн өнгөөр ч будсын мэдэхгүй. Хүмүүсээс хаанаас ирсэн гж асуугаал тэр хэлээр нь ганц хоёр бадаг ая гусаа л хэдэн цаас олдийм билээ. Тэгсэн бид хэдээс асуужийн хаанаас ирсэн гээл, хэллээ Монгол гээл тэгсэн чинь аварга монголоор дуулдым даа, харин

Улаанбаатарын гудамжаар хайрттайгаа

Энтэр гээд авч өглөө шүү. Бид нар бүр гайхцан. Хэн тэрэнд тийм юм зааж өгдөг байна аа. Сайхан гарууд байхым билээ. Хөшөө рүү оччоод буцаад гараад явжээсэн хэдэн харууд амьтан хүн бөөгнүүлцэн хашхичаад байсан. Өнөө гудамжинд бүжиглэж, акарбаат хийдэг гарууд. Тэд нар алсаан алсан. Пүүжээ бичлэг хийгээд байсан. Боломж гарвал блогтоо тавинаа. Бас л дажгүй жүжиглэж байсан шүү муу зуснууд. За тэндээс тэгээд өнөө бух руугаа очиж зургаа авахуулаад, дурсгал болгож жижигрүүлсэн дүрсийг нь худалдаж аваад. ерөнхийдөө өдрийн ажиллагаа дууссан. Орой нь шөнийн НЙ гол нь Time Square үзэх. Тэр болтол Мөөгий гээд тэнд амьдардаг залуу бидэнтэй ханьсаад жаал дарсан. Гол нь манай хоёр гайгүй үнэтэй газар олуулж халаалтаа авах. Нутгийн хүн тийм газар олж ядаагүй тэгэсгээд нэг спорт бааранд аваачсан.
Оройхон тийшээ жаахан юм идэж аваад өнөө TS-рүү явсан даа. Баатараа НЙ бас нэг зарга үүсгээд авсан нэг газар орсон хаалаа, үйлчлэхгүү гээд нэг испани хэлдын. Тэгсэн манай хүн чи яахаараа үйлчилдэгүүн мэнэжэр чинь хаа байна болоод явцан. Хөөрхий халтарыг мээнэжэр хүүхэнтэй нь нийлж дарамталсан уу яасан үйлчилсэн дээ хөөрхий, наашаа инээж, цаашаа ярзаажаагаад.




TS тухай бичсэнээс зургын үзүүлцэн дээр байхоо, тээ. Мэдээж дараа нь паатий болсон л доо. Гэхдээ би ч ядараад буудал даа очихын түүс. Пүүжээ ч санал нэг байсан. Удсан ч үгүү нөгөө Last Call нь болж гуруулаа буудалдаа очсон доо.
Цаашаа онц юм болоогүй дээ. Өнөө Чайна таунаараа дамжаад Ивээлийндээ ирж гэдэс гарч авсан. Мань хүн бид нарыг ирнэ гээд хоол хийцсэн бас халаалтаа хийцсэн инээд алдаад угтсандаа, хүүтэйгээ цуг. Үнжээг ажлаасаа нь ирэхээс өмнө халаалтаа хийж авахгүй бол болохгүүшд авгай нар нөхрөө дуугай архи уулгах биш эрүүдээ л, загнаа л. Гэхдээ эрчүүд бидний сайн сайхны төлөө байдаг нь сайхан шүү. Ойлгоход их хугацаа ордийм доо. Уул нь ч ойлгоод байгаа мөртлөө, үгэнд орж чаддагүүм, нэг уучихаараа. За энэ ч яахав.




Нэг юм анзаарахад найз нар маань англи монголоор хольж ярьдаг болчихож. Өнөө монгол хэл, монгол судлалын ангийн оюутнууд хаачсан бүү мэд. Англиар голдуу ярихым. Манай Ивээлийн хүү, Заанаагийн хүү бүгдээрээ анлиар ярьж байна арга ч үгүй юм. Орчин нь англи тэгээд дээрээс нь зурагт үзсээр байгаад анлиар хэлд орж байна. Ганц манай найз нарын биш тэнд байгаа монголчуудын хүүхдүүд бүгдээрээ ийм байна. Очоод хэлний бэрхшээлтэй учирч, зовж байсан хүмүүс зориудаар хүүхдүүдээ англитай болгож, эх хэлийг нь мартуулж байна. Аймаар юм. Манай найз нарын хувьд хэлний бэрхшээл гээч юмтай учраагүй нь лавтай. Ажилтай болохоор нэг л мэдэхэд ийм болчих юм гэцгээж байсан. Тийм ч байх. Манай Пүүжээ хэлж байна. Англи хэл мэдэх бол онгироод байх юм биш эндхийн хулгайч, худалчууд нь хүртэл ярьдаг юм чинь гэж байсан. Үнэн л үг.
Заанаагийн авгай Мягмарсүрэн “Манай хүү монголоор ярихаар ойлгодог хэрнээ юм уншихаараа сайн ойлгодоггүй. Тэрийг нь чангаар уншаад яриад өгөхөөр ойлгодог юм” гэж байсан. Гэхдээ хүүхдүүддээ монгол хэл соёлыг нь заах юм сан гэсэн хүсэлтэй хүмүүс байгаа л юм байна лээ. Онлайнаар ийм хичээл заагуул мөнгө олж болмоор санагдсан шүү, залуусаа.
Вашингтонд үзээгүй үлдээсэн ганц хоёр газраа дараа нь Ивээл, Үнжээ, Анар, эдүүстэй явж гүйцээсэн. Тэнжаагаад ирсэн Ивээлийн машин дээр 100 долларын торгууль нааццан байдийм даа. Хэдэн цагаас хойш ч гэлээ машин тавьж болохгүй гэсэн бичгийн Ивээл хараагүй юм шиг билээ. Угаасаа хэнэггүй гардоо харсан ч тоогоогүй байж чадах л хүн дээ. Нэг л мэдэхэд буцах болчихсон доо. Пилээдээ сунгуулчих гэж манай хэд уул нь хэлсэн л дээ. Тэгмээр л байлаа гэвч ардаа ажилтай хүн чинь буцахаас яахав. Яажаахад ажил руу ганц мэдээ явуулаагүй байдаг. Нөгөөх чинь харалчижээ гэсэн яриа явжээсэн гэжээшд.







Буцахдаа яахав Сан Францискогоор дайраа л Бээжин тэгээд Улаанбаатартаа буусан даа. За тэр Амээркийн “Юнайтед айрлайнз онгоцоор болбол нисмээргүй юм билээ. Нисдэг л болохоос биш автуусоо автуус. Үйлчлэгч нар кандууктар л гэсэн үг байжаагаан. Хоол гэсэн бэлэн гоймон өгдын. Юу вэ тээ. Манай Миат хажууд яаая. Үхрийн мах зах айн. Гэхдээ ЮА аюулгүй байдлын хувьд муугүй юм гэсээн.
Найз нарынхаа бүтэн нэрийг бичнэ ээ, бүр овогтой нь. Гаябазарын Энхбаатар, Алтанхуягийн Ивээл, Цэрэнсодномын Пүрэвсүрэн, Лонжидийн Үлэмж, Мөнхөөгийн Заанбаатар, Мягмарсүрэн, Ивээлийн Анар, Заанбаатарын Мөнхзолбоо (Энзи). Баярласан шүү Залуусаа. Анараа аавдаа тавих “анхаарлаа” улам сайжруулна шүү. Монголоор сайн ярьдаг болоорой. Энзи, чи бид хоёрын наймаа дажгүй болжээ. Хүүд маань их таалагдсан монгол хэлээ сайн сураарай. Аав чинь англи тэр битгий хэл монгол бичиг зааж өгч чадийшд уул нь.