Электрон судар хэмээх оршвой

Ердөө хоёр гуравхан хоногийн өмнө Италийн Засгийн газар үндэсний номын сандаа хадгалагдаж байгаа нэг сая шахам номыг электрон хэлбэрт шилжүүлж, “Google” компанийн байгуулж байгаа цахим номын сангийн хөмрөгт оруулан интернэтэд байрлуулах гэрээг үзэглэсэн. Хоёр талын байгуулсан гэрээний дагуу “Google” компани энэ ажлыг гүйцэтгэх аж. Хаа хаанаа ашигтай бизнес. Нэг нь цахим номын сандаа байрлуулах электрон зар сурталчилгаанаас мөнгө олох бол нөгөө нь түүх соёлын гайхамшигт өв болох хэдэн мянган жилийн түүхтэй оюуны бүтээлээ болзошгүй эрсдэлээс хамгаалаад авч байгаа хэрэг. Интернэтэд газар хөдөлж, үер болохгүй нь ойлгомжтой. Нэмэрт нь дэлхийн олон сая хүн уг номуудыг ашиглах боломжтой болж байгаа юм. Италийн Флоренц хотод 1966 онд буусан үерийн үеэр олон мянган ховор сайхан ном устаж үгүй болсонд италичууд одоо хэр харамссаар байгаа аж.
Энэ бүхнийг нуршсаны учир нь бидэнд хайрлан хамгаалж, авч үлдэх оюун санааны баялаг болсон ном судар чамгүй бий. Өөрсдийн гэсэн бичиг үсэгтэй болоод мянга илүү жил болж байгаа ард түмэн шүү дээ. Тэдгээрийг хамгаалах төдийгүй олон нийтэд хүртээмжтэй болгох хэрэгтэй байна. Миний мэдэхээр “Ганжуур”, “Данжуур” гэх мэтийн их хөлгөн судар манай Үндсэний номын сангийн архивт бий. Сураг сонсоход сайн гэж хэлэхээргүй нөхцөлд хадгалагдаж байгаа бололтой. Номын сангийнхан муудаа биш цаад байр байшин энэ тэр нь шаардлага хангахаа больчихсон юм гэнэ лээ. Харин ч Г.Аким гуай санаачлан төрөөс мөнгө авалгүйгээр хөлгөн судрын баринтгийг шинэчлэх буяны үйл эхлүүлсэн нь дажгүй болсон гэсэн. Эртний бичгийн мэргэдийн өөхөн дэнгийн гэрэлд нуруугаа бөгцийтөл суун бичсэн, орчуулсан, барласан жишиггүй их ном манай Үндэсний номын санд, хүмүүсийн гар дээр бий.
Эхний удаад өөрсдөө электронжуулаад “Google”-д биш юмаа гэхэд дотоодын боловсрол, шинжлэх ухаан, аль эсвэл томоохон портал саитуудад тавих ажлыг хийж эхлүүлэх хэрэгтэй байна. Дан ганц буянтны өглөгөөр энэ ажил бүтэхгүй, төрийн туслалцаа зайлшгүй хэрэгтэй. Техникийн талын мэргэжилтнүүд бол манайд байгаа гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Нэгэнт цахим хэлбэрт оруулчихсан ном судрыг орчин цагийн монгол хэл рүү буулгах нь дараагийг асуудал. Иймэрхүү буянтай ажлын эхлэл ч тавигдсан. Нэр бүхий эрдэмтэн мэргэд “Бодь мөрийн зэрэг” судрыг орчин цагийн монгол хэлэнд энгийн, ойлгомжтойгоор, яруу сайхан буулган олон нийтэд тараасан нь хүмүүст их таашаагдсан.
Хэдхэн ном интернэтэд байрлуулснаар улс орон хөгжих юм биш, мартагдах шахсан монгол бичгээр (зарим нь бүр хуучин гэдэг) бичсэн юмыг хэн унших юм гэх хүн байгаа л байх. Бичгийн соёл бол аливаа үндэстний бүх соёл, түүхэнд шингэмэл байдаг сонгодог өв. Хэрэв тухайн үндэстэн өөрийн бичиг үсэгтэй бол шүү дээ. Юун тэр гутал хувцас. Тийм биш бол хэчнээн сайн байгаад Хятадын соёлын хүрээний, Грек, Ромын соёлын хүрээний гэх мэтээр л хэлэгдэнэ. Чухамдаа талын нүүдэлчид өөрсдийн гэсэн өвөрмөц соёлтой байсны гэрч нь хуучин гэгдэвч үл хуучрах үндэсний монгол бичиг, түүгээр бичиж үлдээсэн оюуны бүтээл юм.
Итали бол Европын соёл иргэншил, түүний нэг хувилбар болох америк иргэншлийн нэг голомт. Үүнийгээ гэрчлэх оюун санааны агуу бүтээлүүдээ хүн төрөлхтөнтэй хуваалцах гэж байна. Бидний хувьд эхлээд дотроо амт, аагийг нь мэдэж аваад цааш хөдөлмөөр байна санж. Хүний хүүгээс хүзүү дутуу биш дээ.