Орос,Хятадын дундах Монгол буюу Пентагоны “Трояны”морь

АНУ-аар толгойлуулсан цэр гийн сургуулийг нутагтаа хийлгэхийг зөвшөөрч байгаа сүүлчийн улс нь Монгол байж магадгүй төдий гүй Афганистаны дайнд цэргээ илгээх хүсэлт гаргасан Азийн гурав дахь орон болов. Энэ нь тэдний түүх, байршлаас нь шалтгаалж байгаа юм. Улаанбаатар тэртээ 1920-иод оноос 1991 онд ЗХУ задрах хүртэл бүх талаараа Москвагийн цэрэг, улс төрийн үнэнч холбоотон байлаа. Дэлхийн хоёрдугаар дайнд Зэвсэгт хүчин нь ЗХУ-ын армитай мөр зэрэгцэн Японтой тулалдаж байв. 1949 онд байгуулагдсан Умард Атлантын эвслийг (НАТО) сөргүүлэн байгуулсан Варшавын гэрээний гишүүн биш ч Монгол улс дэлхийн II дайны үед Хятад дахь Японы цэргээс хамгаалсан ЗХУ-ын жийргэвч бүс байсан юм.
Удалгүй ЗХУ, Хятадын жийргэвч бүс болсон. Төвийн Азийн цээжинд түгжигдсэн Монгол далайд гарцг үй хоёр дахь том улс бөгөөд энэ үзүүлэлтээрээ дэлхийд тэргүүлдэг Казахстанаас баруун хил нь ердөө 21 бээрийн зайтай. Дэлхий дээр энэ хоёр улсаас гадна ганцаардмал БНАСАУ л Орос, Хятад хоёулантай нь хил залгаа оршдог. Монголын хойд хэсэг тэр чигээрээ Оростой, зүүн, өмнөд, баруун талаараа Хятадтай хиллэдэг. Тийм ч учраас энэ орон АНУ, НАТО-гийн гар хүрээгүй бие даасан байдалтай харагддаг. Гэвч үнэн хэрэгтээ хүйтэн дайн дууссанаас хойш гадна болон дотор талаас нь Пентагоны нө- лөө хүрээгүй нэг ч улс байхгүй. Сүүлийн арван жил АНУ хүйтэн дайны үед нэвтэрч чадаагүй олон газарт хүрч цэргийн баазаа байгуулснаас гадна байлдааны тоног төхөөрөмж суурилуулж, Зэвсэгт хүчнээ оруулж чадсан. Алслагдсан, өмнө нь нэвтрэх боломжгүй байсан Монголыг ч Вашингтоны цэргийн тэлэлт тойрсонгүй. Афганистанд үйл ажиллагаа явуулж байгаа цэргийн эвслийн 45 дахь гишүүн нь Монгол боллоо гэж НАТО гуравдугаар сарын 29-нд зарласан. Саяхан тусгаар тогтносон Монтенегро 44 дэх гишүүн нь аж. Мөн өдөр Монголын Батлан хамгаалахын сайд Лу.Болд тэргүүтэй төлөө- лөгчид НАТО-гийн Ерөн хий нарийн бичгийн даргын орлогч Клаудио Бисогниеротой Брюссельд уулзаж, Афганистанд 250-иас илүү цэрэг албан ёсоор байрлуулахаар болов. Тийм учраас тус улс дөрөвдүгээр сарын 23-нд Эстонид болох НАТО-гийн орнуудын Гадаад хэргийн сайд нарын уулзалтад албан ёсоор уригдана. Орос, Хятадын дунд хавчуулагдсан цэргийн шинэ түнштэй болж байгаа юм, НАТО.
Өмнө нь монголчууд Афга нистанд сургагч офицер илгээж байсан туршлагатайгаас гадна цэргүүд нь Иракт үүрэг гүйцэтгэж байсан. Ингэснээрээ АНУ-тай тогтоосон харилцаагаа батжуулж, хамгийн гол нь аюулгүй байдал, тусламж авах боломжоо баталгаажуулж байгаа хэрэг. Гэхдээ Афганистанд байр лах Монголын цэргүү- дийг америкчууд 2003 оноос эхлэн бэлдсэн. Тус улсын Тэн ги сийн явган цэргүүд энэ зорил гоор 2003 оны наймдугаар сарын 18-нд Монголын нутагт хөл тавьсан байна. Афганистанд цэрэг оруулахаар болсон нь АНУ, Монголын цэргийн түншлэл Ази дахь НАТО-гийн үүргийг нэмэгдүүлэх чиглэл рүү шилжиж байгаагийн тэмдэг. ЗХУ-д хамжаа болон 1945 онд Манжуур руу цөмрөн орсноос хойш тулалдаан хийгээг үй Мон го лын цэрэг арга туршлага хуримтлуулж авахад Афганистаны талбар тус болох нь дамжиггүй. Монголчууд 2004 онд анх удаагаа Ази дахь хамгийн том цэргийн сургууль болох “Алтан кобра” (Golden Cobra) ажиллагаанд уригдсан.
ХАМТЫН АЖИЛЛАГААНЫ ОН ЖИЛҮҮД
АНУ-ын Ерөнхийлөгч Ж.Буш 2005 оны арваннэгдү- гээр сарын 21-нд Улаанбаатарт нэг өдрийн айлчлал хийв. Монголд ирж байгаа АНУ-ын анхны Ерөнхийлөгч.
Үүнээс өмнөхөн тус улсын Батлан хамгаалахын сайд Дональд Рамсфельд Монголд айлчлал хийж, бас л анхдагч болсон. Үүнээс өмнө Пентагоны нэг ч тэргүүн Монголд ирж байгаагүй хэрэг. Ж.Буш “Хүй тэн дайны үед ч гуйвж дайваагүй, чөлөөт ард түмэн терроризмийн эсрэг дайнд ч тийм л байна. Монголын Зэвсэгт хүчин эрх чөлөөний төлөө байна, тийм учраас манай цэрэг (АНУ-ын) тэдэнтэй хамтран зүтгэж байгаадаа бахархалтай байна” хэмээн хэлж байв. Айлчлалаас хойш хэдэн сарын дараа Д.Рамсфельд Монголд (хүн амын тоо нь Чикаго хотынхтой ойролцоо) 11 сая долларын цэргийн тусламж үзүүлнэ хэмээн амласан. Хойтон жил нь байнгын ажиллагаатай болсон Таван тол гой дахь цэргийн баазад хий сэн “Хааны эрэлд” цэргийн сургуулийг Пентагон оройлж, Америкийн 300, Монголын 600, БНСУ, Тайланд, Фижи, Тонга, Бангладешийн 200 орчим цэрэг оролцов. Ерөнхийлөгч Ж.Бушийн Мон голд айлчлахдаа амласан олон сая долларын зарим хэсэг цэргийн сургуульд зориулагдаж байгаа гэдгийг онцлон зарлаж байв. АНУын Номхон далайн цэргийн командлагч адмирал Уильям Фаллон энхийг сахиулах ажиллагаанд бэлдэх зорилготой цэргийн сургуулийг ихэд сайшаагаад, Таван толгой дахь цэр гийн баазыг олон улсын сургалтын төв болгох нь чухал гэдгийг онцлон хэлж байв. Тэрбээр хээрийн сургуулийн талаар “Орос, Хятадын дунд стратегийн чухал байрлалтай, АНУ-ын гол түнш Монголын нутагт цэргийн сургууль хоёр долоо хоног үргэлжиллээ” гэж хэлжээ.
2006 онд Монголын Агаарын цэргийн хүчнийхэн Аляскт болсон “Аянга” нэртэй цэргийн сургуульд уригдсан. Номхон далайн хойд хэсэгт болдог агаарын цэргийн хүчний хамгийн том энэ хээрийн сургуульд НАТО оролцсон. “Хааны эрэлд” цэргийн сургууль улам бүр өргөжиж, 2008 онд Франц, Энэтхэгийн цэргүүд оролцсон байна. Тухайн үед ВВС энэ тухай “Болж байгаа цэргийн сургууль цар хүрээний хувьд бага ч Монгол улс хил залгаа хоёр хэт их гүрнийг даван гарч бусадтай холбоо тогтоож чадсан гэдгийг харуулах зорилготой. Оролцож буй орнууд үүний нотолгоо болох юм” гэж мэдээлсэн. Гүрж, Украин, Кыргызэд гурван жилийн өмнө амжилттай болсон өнгөт хувьсгалтай төстэй явдал 2008 оны зун Монголд боллоо. Парламентын сонгуулийн дараа Улаанбаатарт болсон эмх замбараагүй байдлын үеэр эрх баригч МАХН-ын байр руу “Молотов коктель” чулуудан шатааж, таван хүн алагдсан бөгөөд 300 орчим хүн шархдаж, онц байдал зарласан.
Бүх арга техник нь өнгөт хувьсгалынхтай адил байв. Энэ явдлаас дөрвөн сарын дараа ОХУ, Монголын хамтарсан хээрийн сургууль болсон нь ЗХУ тарсанаас хойш хоёр орны хамтран хийж байгаа цэргийн анхны хамтарсан ажиллагаа байв. Энэ хооронд Пентагонтой хамтарсан хээрийн сургууль зургаан удаа болчихоод байна. Улаанбаатар 2004 онд Шанхайн хамтын нийгэмлэгийн ажиглагч болсон ч бүрэн эрхт гишүүн болох талаар ямар ч санаачилга гаргаагүй. Өнгөрс өн онд “Хааны эрэлд” цэргийн сургууль 20 хоног үргэл жилж, Энэтхэг, Япон, БНСУ-ын цэргүүд оролцсон. Ажиллагааны төгсгөлд хээрийн сургуульд оролцсон орны цэр гүүд ёслолын жагсаал хийж, АНУ-ын Номхон далайн командлагч болон Монголын Батлан хам гаалахын сайд үг хэлсэн. Цэргийн сургуулийг АНУ-ын хөрөнгөөр хийж байгаа. Энэ жилийн хээрийн сургуулийг наймдугаар сарын 10-нд хийхээр төлөвлөсөн бөгөөд цар хүрээний хувьд өмнөх жилийнхээс том байх бололтой.
Өнгөрсөн жил болсон Ерөнхийлөгчийн сонгуульд Ардчилсан намын нэр дэвшигч Ц.Элбэгдорж ялалт байгуулсан. Өрнөдөд боловсрол эзэмшсэн Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгч болсноор Вашингтон, НАТО-тай тогтоосон Монголын цэргийн харилцаа улам гүнзгийрч, өргөжих магадлалтай юм. Өргөн дэлгэр нутагтай, хүн ам сийрэг суудаг Монгол орон АНУ-ын цэргийнхний хувьд (газраар, агаараар, хиймэл дагуу лаар) ОХУ, Хятадыг хянаж байх хамгийн тохиромжтой газар юм. Тус улсын америк боловсролтой удирдагчид энэ талаарх Вашингтоны хүсэлтэд цааргалаад байхгүй бололтой.